فصل اوّل: ارزش راه و هدف نهایی حفظ قرآن

۱.۱. مسیر، مهم‌تر از مقصد

برخلاف تصوّر برخی، آخر حفظ قرآن «حلوا پخش نمی‌کنند». نباید گمان کرد که منافع و مواهب حفظ قرآن صرفاً به کسانی داده می‌شود که حتماً «حافظ کل» شده باشند. هرچند اتمام حفظ قرآن با شیرینی و حلاوت خاصی همراه است، اما نباید هدف اصلی، رسیدن سریع به پایان کار باشد.

نکته کلیدی: آنچه زیباست، خود این مسیر و فرآیند حفظ است.

۱.۲. زیبایی‌های سلوک قرآنی در روزمرّه

زیبایی حفظ قرآن در نحوۀ زیست روزمرّه با آن نهفته است.

• شروع و پایان روز: فرد صبح خود را با قرآن شروع کند و شب خود را با قرآن به پایان برساند.
• اوقات فراغت: در طول روز، هر زمان که فراغتی پیدا می‌شود، قرآن باز شود و مرور صورت پذیرد.

اگر هدف صرفاً «تند تند حفظ کردن» و طی کردن بی‌کیفیت مسیر برای «تمام شدن» آن باشد، این روش کار درستی نیست.

فصل دوّم: آفت‌های شتاب‌زدگی و کمّیت‌گرایی

۲.۱. پرهیز از فدای کیفیت بر کمّیت

باید توجه داشت که کیفیت محفوظات خود را فدای کمّیت نکنید. سؤالاتی نظیر «پس کی تمام می‌شود؟» یا «من چند ساله حافظ کل می‌شوم؟» اهمیت زیادی ندارند.

۲.۲. ضرورت استقامت و حفظ کیفیت

اهمیت اصلی در این است که فرد «استارت» بزند و در این مسیر قدم بگذارد. پیشرفت باید آرام آرام و با حفظ کیفیت صورت گیرد. در صورتی که خداوند، استقامت و پایداری فرد را در این مسیر مشاهده کند، ان‌شاءالله «حفظ کل قرآن» را به او هدیه خواهد داد.

فصل سوّم: حلاوت و دلتنگی پس از اتمام حفظ

یکی از نکات مهم در این مسیر، لذت بردن از فرآیند حفظ است.

تجربه حافظان نشان می‌دهد:

1. دلتنگی پس از اتمام: زمانی که حفظ قرآن به پایان می‌رسد، دل حافظ برای روزهایی که مشغول حفظ بود، تنگ خواهد شد.
2. آرزوی ادامه: یکی از اساتید نقل می‌کرد که پس از اتمام حفظ، اظهار ناراحتی کرده و آرزو نموده که «ای کاش قرآن دو جلد بود و هنوز اجزای دیگری داشت و من می‌توانستم حفظ کنم». این دلتنگی نشان‌دهنده شیرینی خود فرآیند حفظ است.

خلاصه نهایی مبحث

هسته اصلی این درس بر سه اصل استوار است:

1. اهمیت مسیر بر مقصد: مواهب حفظ قرآن در طول مسیر به دست می‌آید و نباید صرفاً چشم به پایان کار دوخت؛ چرا که خود این فرآیند سلوک، زیباست.
2. اولویت کیفیت بر کمّیت: نباید برای رسیدن سریع به حفظ کل، کیفیت محفوظات را نادیده گرفت. پیشروی باید آهسته و همراه با حفظ کیفیت باشد.
3. لذت‌بردن و استقامت: مهم آن است که قدم در راه گذاشته شود، با استقامت پیش رفت و از لحظات انس با قرآن در طول این مسیر لذت برد.